De naam zegt het al: de houtzaagmolen ‘De Rat’ zaagt hout. Maar natuurlijk in een veel kleinere schaal dan de huidige – moderne – zagerijen. Juist vanwege deze beperkte omvang is er bewust voor gekozen om de molen te specialiseren op drie soorten hout: grove den, lariks en iepenhout. 
Het ouderwetse productieproces van ‘De Rat’ is bij veel houthandelaren geliefd. Allereerst wordt het hout langdurig gewaterd en gedroogd. Tijdens het wateren trekken de ‘verkeerde’ stoffen uit het hout en dat zorgt er weer voor dat het hout minder vervormt tijdens het drogen. Het drogen wordt ook nog op de oude manier gedaan; de gezaagde stammen worden simpelweg op elkaar gestapeld.
Een stukje historie: de molen ‘De Rat’ stond vroeger in de Zaanstreek. Pas rond 1829 werd de molen verplaatst naar IJlst. De molen werd als een bouwpakket uit elkaar gehaald en eenmaal in IJlst weer opgebouwd. Gedurende ruim 100 jaar zaagde de molen nog op windkracht, maar ook ‘De Rat’ moest er toch aan geloven; de kap en wieken werden verruild voor een elektromotor. Dit werd omstreeks 1967 weer teruggedraaid; gemeente IJlst gaf ‘De Rat’ haar kap en wieken weer terug. 
De unieke houtzaagmolen is het hele jaar door geopend. Mocht u hier een bezoek aan willen brengen dan is het verstandig om de molenaar van tevoren even te bellen.